De jaszakken van tekenaar Peter Vos (1935-2010) waren altijd gevuld met potloden en schetsboekjes. Hij kón niet anders dan tekenen. Van jongs af aan voorzag hij proefwerken, brieven, eigenlijk alle papier dat hij onder handen kreeg, van tekeningen. “Je kan het ook een ziektebeeld noemen”, aldus zoon Sander Vos. Het was Vos’ manier om zich te uiten. Niemand kon zo goed gevoelens van jaloezie, geilheid, woede en verdriet in tekeningen verbeelden.

Regisseur David de Jongh ontrafelt in de documentaire Vogelparadijs, via het werk van Peter Vos, diens passies en demonen, in navolging van het credo van Vos: ’In je werk kun je je niet verbergen’. Naast honderden virtuoze tekeningen bevat de film ook adembenemende beelden van vogels, gesprekken met intimi (waaronder collega’s Peter van Straaten en Rinus Ferdinandusse) en de prachtige stem van Peter Vos in archiefopnamen. Dat maakt Vogelparadijs tot een meeslepend levensverhaal, waarin werk en leven onlosmakelijk zijn samengeklonken.

Peter Vos wordt, niet tot zijn genoegen, een nationale beroemdheid dankzij zijn Beestenkwartet (1970) en de bestsellers Sprookjes van de Lage landen (1972-1974).
“Ik ben om te kijken, niet om bekeken te worden”.

Vos’ ambivalente verhouding tot de publieke vertoning van zichzelf en zijn werken vormt het beginpunt van de vertelling van Vogelparadijs. Zijn dominante vader, die hem opdroeg ‘de beste tekenaar van Nederland’ te worden, loopt als een rode draad door dit verhaal. Terwijl Vos’ brille halverwege de jaren 50 tot steeds grotere hoogten stijgt als hij de Rijksacademie bezoekt, sterft zijn vader. Vier jaar eerder was zijn moeder al overleden. Ook zijn enige broer sterft een vroege dood.

Zonder nadrukkelijk te duiden laat David de Jongh in Vogelparadijs zien hoe Vos met deze verliezen omgaat en hoe ze in zijn werk een plek krijgen. Leitmotiv daarbij vormt Vos’ liefde voor vogels (“alle 8500 soorten” in de woorden van Vos). Het kijken naar en tekenen van vogels geven Vos een uitlaatklep, een veilig gebied, ver weg van zijn persoonlijke beslommeringen. Maar steeds opnieuw, als een boomerang, zeilen zijn gestorven familieleden zijn leven binnen.

De drank helpt Vos om in deze turbulente tijd staande te blijven, maar zorgt ook voor conflicten en verbroken relaties. Na het stranden van zijn tweede huwelijk in 1982 lijkt Vos gedoemd om ten onder te gaan aan alcoholisme en depressie. Maar dankzij het tekenen van vogels weet Vos zich nog eenmaal op te richten en een nieuwe weg in te slaan, zowel in zijn leven als in zijn werk.

“Tekenen is een oefening in goed kijken”, aldus Vos. De film van David de Jongh nodigt uit tot héél goed kijken.

Uitzending: maandag 1 mei om 20.25 uur op NPO2

Regie: David de Jongh
Productie: Pieter van Huystee Film & TV / David de Jongh Produkties

In het Gemeentemuseum Den Haag is t/m 21 mei 2017 de expositie ‘De jonge virtuoos Peter Vos’ te zien, met grafiek, tekeningen en getekende brieven van Vos uit de periode 1952 – 1970.

Vogelparadijs trailer from david de jongh on Vimeo.