Bekijk het fragment uit het interview (2 min.)

De NTR bestaat vijf jaar. Reden voor een feestje of tijd voor bezinning? Naeeda Aurangzeb (NTR/Dichtbij Nederland) in gesprek met algemeen directeur Paul Römer en mediadirecteur Carel Kuyl.

We hebben de eerste vijf jaar overleefd en voor de komende vijf jaar staan we in de Mediawet. Is de slag gewonnen?

Paul: “De slag is gewonnen. De NTR was in het begin een naam die niemand kende. Veel kapers in Hilversum dachten; je kunt de NTR opheffen, die taken doen wij wel. We zijn nu opgenomen in de Mediawet voor de komende vijf jaar. De taken die wij uitvoeren horen tot de kern van het publieke bestel, daar is geen discussie meer over. Die slag is binnen, maar de strijd voor een goede, onafhankelijke publieke omroep is nog lang niet gewonnen.”

Tegen wie wordt die strijd gevoerd?

Carel: “Die strijd voeren we tegen het sentiment dat gelooft dat we ook zonder een publieke omroep kunnen. Of met een gemarginaliseerde publieke omroep. Je ziet de voortekenen daarvan: taken die ter discussie worden gesteld, genres die de publieke omroep niet mag doen. De journalistiek in Nederland is enorm aan het verschrompelen. Kranten hebben het moeilijk, de radio heeft het moeilijk. Er hoort een publiek gefinancierde vorm van journalistiek te zijn, juist als smeermiddel van de democratie. Als je dat verkwanselt ga je toe naar een soort samenleving waarin ik me niet heel erg zou thuis voelen.”

Paul: “De pr van de publieke omroep is ook wel dramatisch! De programma’s worden goed bekeken en goed gewaardeerd door de kijker en toch worden we door diezelfde kijker afgeschilderd als een gesloten, geld slurpend bolwerk. Op Europees niveau zijn we een van de goedkoopste publieke omroepen, we staan op nummer 30. Wat betreft creatieve kwaliteit spelen we zelfs mee in de top 3. We leveren gezamenlijk een heel goede prestatie voor weinig geld.”

Carel: “En toch moeten we concluderen: wij zijn van niemand. De BBC is van Engeland, wij zijn van niemand.”

Paul: ”We zijn vergeten om het publiek trots te laten zijn op wat we allemaal maken. In Engeland is de BBC het troetelkindje van het publiek. Wij hadden dat ook moeten zijn, maar daar is in de loop der jaren te weinig aandacht aan besteed. En nu zitten we met de gebakken peren.”

Hoe lang hebben radio en televisie - in de huidige vorm - überhaupt nog?

Carel: “We bevinden ons op een omslagpunt dat zelden vertoond is in de geschiedenis. Je kunt het vergelijken met de opkomst van de boekdrukkunst. Er komt een nieuwe vorm van mediagebruik, maar we weten niet hoe die eruit gaat zien. We zitten er middenin, daarom is onze blik beperkt. Ik denk dat we onderschatten wat straks allemaal kan. We kunnen er ons ook geen goede voorstelling van maken. Noem het maar gebrek aan fantasie."

Paul: “We moeten als publieke omroep een mindswitch maken. We besteden nu gezamenlijk 25 miljoen aan internet en 625 miljoen aan televisie en radio. Over een jaar moeten we misschien wel 100 miljoen aan internet besteden. Belangrijk is wel dat Den Haag en Raad van Bestuur NPO ja zeggen. Zo ver zijn we niet, maar we gaan dat gevecht wel aan. Langzaam moeten we de transitie van klassieke vormen naar nieuwe vormen maken.”

Carel: “In de praktijk lopen we nu tegen beperkingen aan die zijn opgelegd door de NPO. De NPO wil internet niet uitbreiden. En Den Haag begint over oneerlijke concurrentie. Een strijd die wij de komende tijd vol moeten aangaan.”

Paul: “We hebben al wel succesvolle dingen gedaan met nieuwe media. Mooi voorbeeld is de app die hoort bij de televisieserie Hier zijn de Van Rossems. Met deze app kan het publiek zelf de stadswandelingen maken uit het tv-programma. De app is al 30.000 keer gedownload. Binnen enkele jaren zullen we onze educatieve taak voornamelijk gaan vervullen via internet en niet meer via de televisie. We zijn al bezig daarvoor een nieuw platform te ontwikkelen. Ik kan er nog niets over zeggen, maar binnen 3 jaar heeft heel Nederland ervan gehoord of er gebruik van gemaakt!”

Radio 6 verdwijnt. Een harde klap voor gedreven makers en de doodsteek voor de zwarte muziek.

Carel: “Het is naar mijn mening onnodig. Twee belangrijke muziekgenres, jazz en soul hebben bij de publieke omroep niet langer een eigen plek. Ontzettend jammer. Als bezuinigingsmaatregel is het een onzinnige maatregel, zoveel is er niet mee bespaard.”

Paul: “Je kan ook zeggen, hoeveel mensen luisteren er per uur naar Radio 6? Vanuit economisch motief had de zender te weinig bereik. Maar was het niet gezonder geweest om te kijken hoe je dat kunt repareren? Deze maatregel en met name de manier waarop slaat nergens op. Van de ene op de andere dag raken gedreven mensen hun baan kwijt, zo mag je niet met mensen omgaan.”

Het goede nieuws is, de NTR gaat vernieuwen op Radio 1?

Carel: “We werken samen met de NOS aan een totaal nieuw format in de middag voor Radio 1. Dagelijks van maandag tot en met vrijdag van 16.00 tot 18.30 uur. Een soort Nieuwsuur op de radio, met nieuws en achtergronden van het nieuws, met wetenschap en diversiteit. In ieder geval willen we met de NOS Radio 1 een impuls geven waar de luisteraar nog heel lang plezier van zal hebben.”

En dan is er nog een andere uitdaging. De NTR moet per 2016 invulling geven aan de levensbeschouwelijke programmering. Hoe?

Carel: “Er komt een redactie waarin we mensen zullen opnemen vanuit vier wereldgodsdiensten: de islam, het jodendom, het boeddhisme en het hindoeïsme. Zij werken onder de vlag van de NTR. Een deel van het budget krijgen we vast, de rest moeten we verdienen. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe dat zal gaan. Wij gaan in ieder geval geen religieuze programma’s maken; wel programma’s over de maatschappelijke kant van levensbeschouwing. Een ingewikkelde klus wordt het. Je kunt programma’s maken zoals De Halve Maan (dat eerder gemaakt en uitgezonden is door de NTR – red.), maar we zullen ook andere vormen moeten verzinnen. Zijn er bijvoorbeeld vormen te bedenken waarbij je jongeren die geïnteresseerd zijn in levensbeschouwing kunt aanspreken?"

Paul: “Op dit moment faciliteren wij alleen de verschillende omroepen en stromingen. Inhoudelijk zijn we niet verantwoordelijk. In de nieuwe vorm zijn wij wel verantwoordelijk voor de inhoud."

Hoort levensbeschouwing überhaupt bij de NTR?

Paul: “De staatssecretaris heeft de levensbeschouwelijke omroepen opgeheven. Nu moet voor 12 miljoen aan levensbeschouwelijke programmering terug te vinden zijn bij de publieke omroep. KRO en NCRV bedienen de katholieken, de EO de protestanten. Wij nemen de andere wereldreligies voor onze rekening. Met z'n vieren bij elkaar is de optelling daarvan weer neutraal. Het zou raar zijn als wij bijvoorbeeld alleen het joodse geluid zouden doen. En het zou ook raar zijn als bijvoorbeeld de KRO, als katholiek huis, de boeddhisten zou gaan bedienen.”

Carel: “Belangrijk is wel dat wij geen spreekbuis van belangengroepen zijn. De NTR is onafhankelijk en ongebonden. Tegelijkertijd moet je, als je gebruik maakt van het budget voor levensbeschouwing, wel oog hebben voor die gemeenschappen. Je kunt geen programma’s maken in volstrekt isolement.”

Is de NTR verbindend voor iedereen?

Paul: “Verbinden is juist nu erg belangrijk. De samenleving verhardt. Dit uit zich onder andere in  demagogie, roeptoeteren, oppervlakkige meningen en snel ergens iets van vinden zonder ergens iets van te weten. Verbinden betekent voor mij, hier niet aan meedoen, niet roeptoeteren. Om je te kunnen verbinden moet je informatie hebben, maar die informatie moet wel tot je kunnen komen. Aan ons de taak om mensen te voorzien van informatie, waardoor ze zich kunnen verdiepen in de ander, in elkaar.”

Carel: “We weten nog steeds veel te weinig van elkaar. Als we meer van elkaar weten, wordt de samenleving wellicht wat fatsoenlijker.”

Na de eerste vijf jaar geeft Paul de NTR een 7,8. Hij vertrouwt erop dat dit cijfer over vijf jaar is gestegen tot een 8,9! Carel sluit zich daar graag bij aan.

Het jaarverslag 2014 van de NTR staat online. Klik hier voor een bladerbare PDF met videofragmenten van talloze hoogtepunten.