woensdag 3 maart – 23.05 uur – NPO 2

Het werk van fotograaf Helmut Newton (1920-2004) is invloedrijk en spraakmakend, daar is iedereen het wel over eens. In esthetische glamourbeelden zet hij zijn modellen krachtig neer: perfecte, lange, blonde en vaak naakte vrouwen, maar zij zijn het die de leiding hebben. Of is Newtons werk juist vrouwonvriendelijk, voyeuristisch, met de vrouw als seksueel object? In ieder geval zijn het sprekende en provocatieve beelden die gaan over macht, seks, dood. De documentaire Helmut Newton – The bad and the beautiful toont veel van zijn controversiële werk dat van grote invloed is geweest op de ontwikkeling van de modefotografie.

Geboren in 1920 in Berlijn als Helmut Neustädter ontvlucht hij in 1938 nazi-Duitsland, begint in Australië als fotograaf en ontmoet zijn vrouw June, die ook in zijn professionele leven tot het eind toe een belangrijke rol speelt. Vanaf de jaren 60 vestigt hij zich in Parijs en gaat aan de slag voor de toonaangevende Franse Vogue en bladen als Marie Claire en Harper’s Bazaar. Hij fotografeert vele beroemdheden, van Salvador Dalí tot David Bowie, maar vrouwen zijn zijn favoriete onderwerp. Ze figureren in zijn gestileerde composities, krachtig en uitdagend de lens inkijkend. In dure designerkleding of naakt, zoals in de Big Nudes, zijn bekende serie van levensgrote naaktportretten. Of de geruchtmakende modereportage uit 1981: op de ene foto modellen gekleed in exclusieve haute couture, op de andere volledig naakt. Deze Dressed en Naked-serie, waarin hij meteen ook de mode-industrie op de hak neemt, is kenmerkend voor het provocerende werk en de persoonlijkheid van Newton. Naast succes en bewondering levert het hem ook kritiek op: de erotiserende beelden dragen bij aan de objectivering van vrouwen. ‘Ik  hou van vrouwen,’ zo voert hij ter verdediging aan tegen Susan Sontag die zijn werk ‘misogyn en vernederend voor vrouwen’ noemt.

Regisseur Gero von Boehm interviewt diverse vrouwen die voor Newton poseerden: Anna Wintour en Grace Jones, de actrices Isabella Rossellini, Charlotte Rampling, Hanna Schygulla en modellen onder wie Claudia Schiffer. Allen zijn lyrisch over het werken met Newton en benadrukken dat zijn foto’s vaak niet zo eenduidig zijn en veel humor bevatten. Grace Jones: ‘Het staat altijd in dienst van schoonheid, van het verhaal dat hij wil vertellen. Het is nooit vulgair,’ om daar breed lachend aan toe te voegen: ‘Misschien een beetje pervers... Maar dat ben ik ook.’ Veel van zijn foto’s vertellen een compleet verhaal - het zouden zo stills uit een film kunnen zijn.

Volgens Vogue-hoofdredacteur Anna Wintour vraagt het een zekere moed om Helmut Newton een opdracht te geven, want hij levert je een ‘stopper’, een foto in het magazine waarbij men blijft hangen, iets opvallends, uitdagends, dat contrasteert met de aantrekkelijkheid van mode. ‘Maar het is ook noodzakelijk om in de modewereld soms verontrustend werk te tonen.’ Helmut was zich bewust van zijn soms aanstootgevende foto’s: hij verheugde zich bij voorbaat al op de ingezonden brieven bij Vogue.

De laatste foto is door zijn vrouw June gemaakt, van hen samen in het ziekenhuis in Los Angeles. In  2004 maakt een auto-ongeluk een eind aan het leven van Helmut Newton, één van de meest iconische fotografen van de twintigste eeuw.

Regie: Gero von Boehm
Productie: Felix von Boehm, Torsten Bönnhoff, Ina Bönnhoff - Lupa Film, Monarda Arts (D)
Jaar: 2020