‘Ik hoop dat ik hier kan sterven en niet terug hoef naar mijn eigen land.’ De wereldberoemde Nederlandse dirigent Bernard Haitink (91) verwoordt zijn liefde voor Engeland in duidelijke bewoordingen. Dat de liefde wederzijds is blijkt uit de documentaire Bernard Haitink - De Mysterieuze Maestro, waarin de BBC tracht het geheim van Haitink te ontrafelen.

Haitink wordt in het slot van zijn loopbaan op de voeten gevolgd. In september 2019 dirigeert hij zijn allerlaatste concert in Luzern. Hij reflecteert op een groot aantal thema’s. Over de kunst van het dirigeren zegt hij dat het zijn taak is om het orkest te omhelzen zonder ze te verstikken. En over zijn techniek: ‘Ik kan muziek vertalen met mijn handen. En daar ben ik best trots op.’ Hij is een gereserveerd spreker, maar als hij over de Tweede Wereldoorlog spreekt geeft hij een minder bekend engagement en emotie prijs. Hij vertelt over klasgenootjes die zijn weggevoerd, de hongerwinter, landgenoten die collaboreerden met de nazi's en mensen die opeens met een armband van het verzet liepen nadat de gevechten voorbij waren. Het zal zijn keuze om voor eeuwig in Engeland te willen blijven mede hebben bepaald.

Haitink, getrouwd met een Britse, is geliefd in Engeland, waar hij sinds 1967 zeer regelmatig werkt en woont. Als chef van het London Philharmonic Orchestra, het operafestival van Glyndebourne en het Londense Royal Opera House, Covent Garden. Zijn tijd in Engeland is rijk geïllustreerd met archief. De onthutsing van Haitink bij het kennisnemen van de enscenering van Wagners Der Ring des Nibelungen, in zijn tijd bij de Royal Opera, is prachtig in beeld gebracht.

Naast véél muziekfragmenten zijn er in de documentaire ook diverse musici met kleurrijke verhalen, waaronder verschillende leden van het Radio Filharmonisch Orkest. Mezzosopraan Sarah Connolly vertelt over haar samenwerking met Haitink in de Royal Albert Hall tijdens de BBC Proms, waarbij het orkest nauwelijks meer in de partituur kijkt en vooral de blik op Haitink heeft gericht, met de smeekbede in de ogen: gebruik me! Pianist Emanuel Ax en bariton Sir Thomas Allen vertellen over de kwaliteit van Haitink aan de hand van specifieke muziekvoorbeelden. Ook de bijdragen van zijn huidige vrouw en kinderen zijn een toegevoegde waarde in de film.

Originele titel: Bernard Haitink, The Enigmatic Maestro
Regie: John Bridcut
Productie: Crux Productions
Jaar: 2020