De bouwstenen van het leven
Kijk, daar hebben we de broedkast. O, er zijn er al veel uitgekomen. Ja. Zijn die allemaal vanmorgen...? Die zijn vanmorgen allemaal uitgekomen. Je ziet, nog een beetje plakkerig, die veertjes. Ik ben op bezoek bij dierwetenschapper Henry van den Brand, op de Wageningen University. Henry doet dagelijks onderzoek naar leven en naar het ontstaan ervan. Zal ik er een uithalen? Kan dat zomaar? Ja, hoor. Dan begin ik er met eentje die al aardig vroeg ontwikkeld is. Die vanmorgen uitgekomen is. Ah...Kijk, deze is al mooi fluffy. Wauw. Echt dons. Ik heb nog nooit, los van mijn eigen kinderen dan, nog nooit zulk jong leven vastgehad. Dit is, laat ik zeggen, een uurtje of acht oud. Maximaal. Hoelang heeft het geduurd, vanaf het moment van de bevruchting tot een compleet kuiken? Bevruchting, daarna blijven ze nog ongeveer 24 uur in de moeder. Daarna komt hij uit de moeder. Dan is het ongeveer 60.000 cellen al. En dan duurt het vanaf de start van het broeden duurt het 20,5 tot 21 dagen. Zo kort. Zo kort. Dan heb je in drie weken van EEN celletje een compleet...Ja. Met alles erop en eraan. Ongelooflijk. Hee, poepie. Wat een kleintje. Dat blijft toch een wonderlijk fenomeen, die onvermoeibare vermenigvuldiging van het leven. In Wageningen doen wetenschappers er veel onderzoek naar. Bela Mulder bestudeert bijvoorbeeld de manier waarop levende cellen zich delen. Daar is inmiddels veel over bekend, maar ook voor hem blijft de oorsprong van het leven nog altijd een mysterie. Het echte ontstaan van leven, de eerste levende cel, hoe is dat...Ja, daar zouden we natuurlijk heel veel voor geven om dat te weten. Maar het interessante is natuurlijk dat de evolutie dat voor ons heeft verborgen. We kunnen dat niet meer zien omdat de bepaalde vorm van leven die we nu kennen en dat is leven gebaseerd op DNA, celdeling, al deze dingen...dat zijn de overwinnaars van de evolutie. Net als dat er geen Neanderthalers meer rondlopen, kunnen we niet meer die primitieve eerste levensvormen zien. En dat maakt het zo moeilijk om er echt iets over te zeggen. Bela kan mij wel in detail laten zien hoe celdeling in zijn werk gaat. Het meest spannende moment, dat is heel snel voorbij. Hier zijn die chromosomen opgelijnd, in het midden. En nu gaan ze uit elkaar. Ja. Nu zie je dat...Dat is het mooie van die cellen. Er wordt ontzettend veel geregeld. Dus alles is er aan het bewegen en pas als alle chromosomen precies aangehaakt zijn...dan gaat er EEN signaal uit en dan wordt letterlijk in een paar minuten, wordt dat uit elkaar getrokken. Dat zijn echt processen die alleen bij levende materie gebeuren, he, op deze complexiteit. Op deze complexiteit alleen maar bij levende materie. Het interessante is, sommige van die mechanismes, daar kan je decennia onderzoek naar doen. Om te proberen te begrijpen hoe dat in elkaar zit. Dat het zo kan werken is natuurlijk volstrekt een wonder. Het zijn al die moleculen die daar maar gewoon aan het rondzweven zijn. En het eindresultaat is dit. Ja, dat is een volstrekt wonder. Het wonder van het leven. Misschien is dat wel het grootste mysterie van ons heelal. Het lukt de wetenschap in ieder geval nog niet om de vinger achter dit raadsel te krijgen. Wat we wel weten is dat al onze lichaamscellen zijn opgebouwd uit moleculen. Die moleculen bestaan voor 98 procent uit niet meer dan zes verschillende soorten atomen. Zes elementen: waterstof, zuurstof, koolstof, stikstof, fosfor en zwavel. En hier zit een directe link met de sterrenkunde. Want dezelfde atomen en moleculen waaruit wij zijn opgebouwd, vinden we ook terug tussen de sterren, in uitgestrekte gaswolken. Het is eigenlijk net als bij muziek. Elk muziekstuk is opgebouwd uit niet meer dan 12 verschillende noten. Maar op basis van die 12 noten kun je de meest uiteenlopende symfonieën componeren.