2Doc - “Het zijn maar Duitsers”

Niemand kent de grootste begraafplaats van Nederland

Uitzending: vrijdag 5 mei 2017, 19:25 uur bij de NTR op NPO2

De Tweede Wereldoorlog heeft Limburg een controversiële erfenis toebedeeld: bijna 40.000 graven van gesneuvelde militairen. Op het bekende Magraten liggen 8.301 Amerikaanse bevrijders, maar weinig mensen weten dat verderop 31.598 ‘vijanden’ liggen op de Duitse Militaire begraafplaats van Ysselsteyn. In het gastenboek staat te lezen: ‘Duitse soldaten, niemand huilt om u! Niemand!’. In de documentaire “Het zijn maar Duitsers” vraagt regisseur Bart Hölscher zich af of dit waar is. Wie legt al die verse bloemen bij de graven?

Hölscher groeide op in Limburg, niet ver van Ysselsteyn, maar wist tot een paar jaar geleden niet van het bestaan van de graven. Geïntrigeerd door dit verzwegen, grootste kerkhof van Nederland sprak hij met buurtbewoners, de beheerder, nabestaanden, een oud-SS’er en met een antifascist. Die laatste is keihard in zijn oordeel: “Hier liggen allemaal nazi’s. Wat mij betreft worden ze allemaal een paar kilometer verderop, aan de andere kant van de grens, gedumpt.” De hoogbejaarde oud-SS’er Karl-Heinz Henschel, nog een jongen tijdens de oorlog, wil het graf van zijn voormalige maten bezoeken, maar durft niet omdat hij bang is voor zijn emoties.

Haatgevoelens van Nederlanders jegens Duitsers zijn na zeventig jaar voor een groot deel verdwenen, Duitse namen worden niet meer direct in verband gebracht met de oorlog. Tegelijk weten Nederlanders heel weinig over de verliezen en trauma’s aan Duitse zijde. Bij het graf van haar overgrootvader vraagt de achterkleindochter van een gesneuvelde parachutist zich vertwijfeld af: “Moet ik trots zijn of moet ik droevig zijn? Moet ik bitter zijn? Moet ik me schamen dat hier een lid van mijn familie ligt?” In persoonlijke verhalen toont de documentaire dat de oorlog ook in Duitsland niet zwart-wit beschreven wordt en generaties lang doorwerkt. Is er inmiddels ruimte voor nuance in ons beeld van de daders, de verliezers, de vijand?

Regie: Bart Hölscher

Productie:Hans Heijnen Films, L1 en NTR

“Het zijn maar Duitsers” is geplaatst voor herhaling op 6 mei om 11.05 uur

Deze productie kwam tot stand met een bijdrage van het Mediafonds.